Esa era a contundente advertencia que realizou o vicepresidente primeiro da Comisión Europea, o neerlandés Frans Timmermans, tras a aprobación da primeira estratexia europea sobre plásticos. «Temos que impedir que os plásticos sigan chegando á auga e aos alimentos, e mesmo ao noso organismo», defendeu. 

Europa recomenda cambiar o chip: hai que reducir o consumo de plástico, temos que aprender a usalo doutra maneira, reutilizándoo; ademais debemos minimizar os residuos que xeran no medio ambiente e, á vez, xestionar eses refugallos de forma máis eficiente, reciclando e creando materiais máis sustentables e biodegradables. En definitiva, o obxectivo é deseñar unha economía circular para os plásticos. 

A falta de concretar máis medidas ao longo do ano, a Comisión Europea quere que todos os envases de plástico do mercado da UE sexan reciclables ou reutilizables en 2030 e que o consumo de plásticos dun só uso redúzase á mínima expresión. Tamén hai que recoller máis plásticos e mellor, instalar plantas de reciclaxe de maior capacidade, desenvolver materiais máis intelixentes e fáciles de reciclar... «A única solución a longo prazo pasa por reducir os residuos plásticos incrementando a súa reciclaxe e reutilización. Trátase dun reto ao que os cidadáns, a industria e os gobernos deben facer fronte conxuntamente», foi o chamamento que realizou Timmermans. 

Desde logo isto vai dar un envorco a unha industria da que viven 50.000 empresas e 1,6 millón de traballadores en Europa, que xerou en 2016 un volume de negocio de case 350.000 millóns de euros e achegou ás finanzas públicas preto de 30.000 millóns. E en efecto, é todo un desafío, tendo en conta que o Vello Continente produce 58 millóns de toneladas de plástico ao ano e que os europeos xeramos 25 millóns de toneladas destes residuos, pero menos do 30% recóllese para ser reciclado, outro 31% vai parar ao vertedoiro e o 39% é incinerado, moitas veces para producir enerxía. 

 A mala imaxe que ten o plástico non é culpa do material en si, senón do mal uso que se fai del. É o que defenden contra vento e marea produtores, transformadores, recicladores, investigadores de novos materiais, xestores de residuos... «Promover a prohibición de produtos de plástico como solución aos lixos mariños é un atallo que nin de lonxe conseguiría solucionar esta complexa problemática», asegura *Ángela Osma, directora técnica e da División de Envases e Embalaxes de Anaip, a patronal do sector (Asociación Española de Industriais de Plásticos). 

A súa gran versatilidade, a súa lixeireza, a súa capacidade de illamento e durabilidad fan do plástico un material moi atractivo para fabricar produtos que se adaptan ás necesidades dos cidadáns. «Os plásticos son amplamente usados porque polas súas características resultan moi útiles, fáciles de usar, cómodos e seguros», defende Osma.

Por tanto, para a industria só queda un camiño: «Apostar por un consumo responsable, pola reutilización e a reciclaxe», como sostén Ignacio Marco, Xeral Manager de PlasticsEurope España, unha asociación europea que aglutina aos fabricantes de polímeros. É o que pensa todo o sector. «Tamén temos que xestionar os nosos residuos de forma responsable —continua—. Pero prohibir e limitar por lei o consumo de calquera produto ou material non é a solución. Temos que concienciar á xente de que consuma só o que necesita e que separe correctamente os envases en casa para poder reciclalos e aproveitalos». 

A industria quere colaborar. E niso está, recoñece Marco. «As empresas —afirma— están a investir no desenvolvemento de materias primas alternativas, como o CO₂, os materiais con base biolóxica e o material reciclado». Pero hai tamén que «optimizar os recursos tanto á hora de deseñar os envases como en xestionar os residuos», matiza Jordi Simón, director técnico da Asociación Española de Plásticos Biodegradables e Compostables ( Asobiocom). 

A tendencia é buscar e investigar solucións máis sustentables, pero ás veces non teñen por que ser o remedio máis adecuado. «Os plásticos tradicionais se se utilizan correctamente son tan bos como os biodegradables», afirma Simón. Biodegradables, compostables, biobasados... Cada un ten a súa aplicación concreta. «Os biodegradables pódense utilizar en bolsas de lixo ou como un acolchado fino para cultivos, entérranse coa colleita e degrádanse. Son bos porque reducen o consumo de auga, evitan as malas herbas, protexen da erosión... Pero non ten sentido utilizalos nun invernadoiro, a solución para iso achégaa o plástico tradicional. Non todo ten que ser biodegradable», sostén o experto. «Os plásticos están a achegar solucións —di—, hai que ser sustentables e pensar que vai pasar cando termine a súa vida útil», di. 

A reciclaxe é tamén a gran aposta. O obxectivo europeo é que 10 millóns de toneladas de plástico reciclado convértanse en novos de plásticos en 2020. «Para iso necesítase concienciación, que a xente separe en orixe os residuos. E apoio financeiro para mellorar as instalacións e innovar con tecnoloxías de reciclaxe. A clave é buscar novas aplicacións e poder comercializar co plástico reciclado novos produtos», indica David Eslava, presidente da Asociación Nacional de Recicladores de Plástico ( Anarpla). 

A guerra ao plástico tamén chegou a España nun momento en que o sector experimenta un crecemento sostido desde 2013. Por agora, a industria e os consumidores están á expectativa dun Real Decreto que ultima o Goberno sobre as bolsas de plástico que usamos a diario. Desde Anaip indican que o último borrador establece que se prohibe a entrega gratuíta de todas as bolsas de plásticos a partir do un de xullo de 2018, fóra das moi lixeiras, que son as que se utilizan para froitas e hortalizas. Os comerciantes cobrarán entre 5 e 15 céntimos por bolsa segundo o seu espesor, algo que xa fan moitas grandes superficies e supermercados. E a partir do 1 de xaneiro de 2020, prohibirase a entrega de bolsas lixeiras e moi lixeiras, excepto as que sexan compostables. 

España é líder en Europa na reciclaxe de bolsas de plástico. E ademais, «os fabricantes de bolsas —explica Osma, de Anaip— realizaron investimentos en investigación e están a poñer no mercado bolsas con características eco avanzadas, ben reutilizables con material reciclado ou ben lixeiras con material biodegradable. Están a ter boa acollida entre os consumidores». 

Tamén a Comisión de Agricultura do Congreso dos Deputados aprobou unha proposición non de lei coa que insta o Goberno a impulsar as modificacións lexislativas necesarias para que vasos, cubertos, pratos e outros utensilios de plástico sexan fabricados con substancias biodegradables (procedentes de materias orgánicas como o amidón ou a fécula de pataca) a partir de 2020. 

Desde logo, moitos retos quedan por diante para a industria do plástico, para os consumidores e administracións se queremos reinventar este material nun novo modelo de economía circular. 

Vía : abc